کسب و کار پلتفرمی چیست ؟
کسب و کار پلتفرمی چیست ؟ این روزها اگر کمی در فضای استارتاپی باشید، احتمالا نام “پلتفرم” به گوشتون خورده. امروزه کسب و کارهای پلتفرمی بخش زیادی از زندگی ما رو تشکیل دادند. از نمونه‌های پلتفرم‌های خارجی میشه به آمازون، اوبر، شبکه‌های اجتماعی مثل فیس بوک، لینکدین و یا حتی گوگل اشاره کرد! در فضای داخلی هم کسب‌وکارهایی مثل دیوار، دیجیکالا، باسلام، آپارات، اسنپ و … به نوعی پلتفرم به حساب میان.
معنی لغوی پلتفرم رو اغلب به معنی “سکو” ترجمه می‌کنن. واژه پلتفرم از یک لغت فرانسوی به معنای زمین مسطح گرفته شده. در واقع در گذشته این کلمه به جایی تلقی می‌شده که افراد به بالای آن می‌رفتن تا بتونن برای جمعیتی صحبت کنن و در واقع به نوعی دیده بشن.
بنابراین منظور از کسب‌وکارهای پلتفرمی، کسب‌وکارهایی است که به بهتر دیده شدن افراد کمک می‌کنه. به زبان دیگر، پلتفرم پدیده‌ای است که باعث تسهیل ارتباطات و تعاملات افراد می‌شود. این تعاملات هم میتونن به صورت کوتاه مدت (در حد یک خرید!) باشن، و هم میتونن یک ارتباط بلند مدت تر (مثل شبکه‌های اجتماعی) باشن.
نکته قابل توجه در خصوص پلتفرم‌ها، نقطه تمرکز آن‌‌هاست. در کسب‌وکارهای سنتی تر، نقطه تمرکز، محصول و یا خدمتی است که کسب‌وکار به مشتری ارائه می‌ده؛ ولی در پلتفرم نقطه تمرکز مشتری و ارتباطات مشتری است. همین ویژگی مهم منجر به شباهت باطنی پلتفرم‌ها علی رغم تنوع در محصولات و مدل کسب‌وکاری اون ها میشه. در واقع به نوعی “ارزش” در پلتفرم‌ها، توسط تعاملات ایجاد می‌شود.
انقلاب پلتفرم
با این مقدمه، میشه به دو عنصر اصلی و مهم پلتفرم‌ها اشاره کرد. اثر شبکه‌ای و فعال شدن منابع خارجی؛ با توجه به ماهیت تعاملی پلتفرم‌ها، یکی از موثر ترین ابزارهای گسترش پلتفرم‌ها، خاصیت شبکه‌ای آن هاست که باعث می‌شود فراتر از کسب‌وکارهای سنتی بتوانند در مدت کوتاهی رشد کنند. نکته قابل توجه رشد کردن، دسترسی به منابع است. به طوری که حتی در صورت وجود پتاسیل رشد در یک کسب و کار، اگر منابع کافی برای آن موجود نباشد، نمیتواند به پتانسیل خود دست پیدا کند. این جاست که اهمیت عنصر دوم پلتفرم‌ها مشخص می‌شود.
پلتفرم‌ها با فعال کردن تعاملات به قصد ارزش‌آفرینی از آن‌ها، توانایی دستیابی به منابع خارجی خواهند داشت. شاید متداول‌ترین و معروف‌ترین مثالی که در این خصوص وجود دارد، قیاس استارتاپ Airbnb و شرکت Hilton باشد. شرکت هیلتون که در سال 1919 تاسیس شده است. این شرکت با در اختیار داشتن چندین هتل و اقامت‌گاه در کشور‌های مختلف، در حوزه خدمات اقامت فعالیت می‌کند. جالب اینجاست که اگرچه این شرکت از حدود 100 سال قبل در حال فعالیت است اما تنها به 800 هزار اتاق در سال 2017 دسترسی داشت. این آمار زمانی مورد توجه قرار می‌گیرد که این عدد در استارتاپ Airbnb چیزی حدود 4 میلیون اتاق در سال 2017 بوده است که نقطه عطف آن، در عدم مالکیت هیچ کدام از این اتاق هاست!
کسب و کار پلتفرمی
سخن آخر
ما بع عنوان عضوی از صندوق ستارگان در این مطلب به بررسی کوتاه مقدمات و تعاریف پلتفرم‌ها پرداختیم. در آینده مفصل تر به موضوع پلتفرم‌ها خواهیم پرداخت. در صورت تمایل و علاقه به این موضوع می‌تونید به کتاب انقلاب پلتفرمی اثر Geoffrey G. Parker و Marshal W. Van Alstyne هم مراجعه کنید. در نهایت میشه گفت در عصر حاضر توجه و تمرکز بر روی کسب‌وکارهای پلتفرمی صرفا یک انتخاب و یا بهره‌برداری از فرصت‌ها نیست بلکه رویکردی ضروری است برای عقب نماندن از سایرین!